Ανέτοιμη ή Ανίκανη να συμμετάσχει η Γερμανία στην Ευρωπαϊκή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Προοπτική;

Γράφει ο Βασίλης Δ. Χασιώτης  
Όταν ο E. M. Arndt, μετέπειτα ονομαστός εθνικιστής «…περιόδευε στην Ευρώπη στα 1798-9 αποκαλούσε τον εαυτό του Σουηδό γιατί, όπως έλεγε, το όνομα Γερμανός «βρωμάει στον κόσμο». και δεν φταίει γι’ αυτό –πρόσθετε χαρακτηριστικά- οι κοινός λαός.»
Karl Popper : Η Ανοιχτή κοινωνία και οι Εχθροί της, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα, 1982, Τόμος ΙΙ, σελ. 472
Ποια Ευρώπη θέλουμε;

  Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, προκαλεί κυκεώνα τοποθετήσεων και προσεγγίσεων, με κυρίαρχες τις τελευταίες δεκαετίες τις απόψεις που έχουν να κάνουν με την οικονομία της Ευρώπης, με το εμπόριο της Ευρώπης, με την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης.
Τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι, έτσι είναι όμως σήμερα.

Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και μέσα στα πλαίσια αυτού του οικονομισμού, κα πάλι, αντλώντας παραδείγματα από το επίπεδο της μικροοικονομίας, από το επίπεδο των ιδιωτικών επιχειρήσεων, και πάλι βλέπουμε ότι έστω κι έτσι κάτι λείπει από την οικονομίστικη αυτή προσέγγιση.

Λείπει η ΞΕΚΑΘΑΡΗ αναφορά στο ποια «κουλτούρα», ποιες «αξίες», έστω στη λογική που αυτές οι παράμετροι προσεγγίζονται από μια ιδιωτική επιχείρηση, θα ισχύει για την «οικονομική διακυβέρνηση» σε συνολικό ευρωπαϊκό επίπεδο.

Και λείπει αυτή η ΞΕΚΑΘΑΡΗ αναφορά, (αν και είναι ΞΑΚΑΘΑΡΟΙ οι ανομολόγητοι στόχοι), διότι απλά, εδώ και δεκαετίες, η Ευρώπη διοικείται από «ηγεσίες» με νοοτροπία λογιστών.

Όμως, ποια είναι η σημερινή αποτύπωση του «πολιτισμικού κενού» στην Ευρώπη;

Αφού καλώς ή κακώς (κατά την άποψή μου κακώς και ταυτόχρονα λάθος) όλες οι ευρωπαϊκές συζητήσεις ξεκινούν, και επί της ουσίας τελειώνουν, στα όσα συμβαίνουν ή δεν συμβαίνουν στον γαλλογερμανικό άξονα, ας ξεκινήσουμε απ’ αυτόν.

Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ γερμανική κουλτούρα και πολιτική φιλοσοφία, τους τελευταίους αιώνες, κυριαρχείται από την αίσθηση της δύναμης σε όλες τις εθνικές και διεθνείς δραστηριότητες του γερμανικού κράτους, όπως αυτό τη κάθε φορά ήταν συγκροτημένο ως κρατική οντότητα, ενιαία ή όχι αδιάφορο, και η συνακόλουθη (προς την αίσθηση ισχύος) ολοκληρωτική αντίληψη των πραγμάτων, που εκδηλώνεται σε όλα τα επίπεδα : οικονομικό, πολιτικό, πνευματικό επίπεδο.

Η Γερμανία πάντα ήταν κάτι το «διαφορετικό» από την υπόλοιπη Ευρώπη. Υπο μία έννοια και η Βρετανία. Με τη διαφορά ότι η Βρετανία, ποτέ δεν καθόρισε την Ευρώπη ως τον «ζωτικό της χώρο» στον οποίο θα «έπρεπε» να κυριαρχήσει οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε ιστορικά τον παράγοντα που αποτελούσε το μέτρο της γερμανικής εθνικής μειονεξίας απέναντί της, και βεβαίως, ποτέ δεν ονειρεύτηκε να κυριαρχήσει στην Ευρώπη. Η Γαλλία κάποια στιγμή αμέσως μετά το 1789 ονειρεύτηκε μια πανευρωπαϊκή κυριαρχία εν ονόματι –και κυρίως : με τη πρόφαση- των ιδανικών της Επανάστασής της, και πάντως η Γερμανία μάλλον σταθερά κάπως αργότερα, ήταν η χώρα που οραματίζονταν μια «εκγερμανισμένη» Ευρώπη, είτε με τη βία είτε με ειρηνικά μέσα (όπως τις τελευταίες δεκαετίες). Πάντως, το να «εξευρωπαϊσθεί» η ίδια η Γερμανία, αυτό ακόμα και ως πολιτική μεγαλοστομία με δυσκολία διαπιστώνεται από τους ενοίκους της γερμανικής καγκελαρίας.

Μια προσεκτική εξέταση του πώς δρομολογούνται τα πράγματα στην Ευρώπη, δείχνουν αναμφίβολα μια διείσδυση και διάχυση της στρατηγικής του «εκγερμανισμού» της Ευρώπης. Πρόκειται όμως για στρατηγική κυριολεκτικά χωρίς αύριο. Διότι ο «εκγερμανισμός», ΔΕΝ είναι ζήτημα ΕΠΙΒΟΛΗΣ ενός τρόπου  ζωής και λειτουργίας ατόμων, κοινωνιών και οικονομιών, σύμφωνα με τα όποια γερμανικά «πρότυπα», αλλά, όπως κάθε ζήτημα πολιτιστικής σύμμειξης, θα μπορούσε να αποτελούσε απλώς ένα ζήτημα ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΟΥΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ των προβαλλόμενων πολιτιστικών της προτύπων. Αυτή η βίαιη επιβολή, δεν είχε αποτελέσματα ούτε καν σε πολιτισμούς που με βάση τα δυτικά πρότυπα, κρίνονταν αρκετά «οπισθοδρομικοί» αν όχι «πρωτόγονοι», και αναφέρομαι βέβαια στο τι τελικά κατέλειπαν ως «πολιτιστική κληρονομιά» και με πιο πρακτικό αποτέλεσμα οι πρώην αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες στις ανά τον κόσμο αποικίες τους. Πόσο τώρα μάλλον, όταν ο γερμανικός πολιτισμός, καλείται να διαλεχθεί ενώπιος ενωπίω με πολιτισμικές παραδόσεις, μέσα στην Ευρώπη, έναντι των οποίων καταφανέστατα υστερεί, και μάλιστα δραματικά, και σε μια ήπειρο, που μέσα σε ένα αιώνα, αυτός ακριβώς ο γερμανικός πολιτισμός, ο πολιτισμός που είχε ΚΑΙ ΕΧΕΙ ως λάβαρα φιλοσοφικά και ιδεολογικά ΤΗΝ ΥΣΧΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΚΑΙ ΣΕ ΟΠΟΙΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΒΑΛΛΟΜΕΝΗΣ «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» ΤΟΥ, ο πολιτισμός που τόσο πόνεσε και μάτωσε την Ευρώπη. Αυτή την αίσθηση ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΟΛΗΣ, το γερμανικό κράτος και διατηρώ ερωτηματικά για τον ίδιο το γερμανικό λαό, ΟΥΔΕΠΟΤΕ απεμπόλησαν ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΘΕΛΗΣΑΝ ΝΑ ΑΠΕΜΠΟΛΗΣΟΥΝ ΤΗ «ΠΡΩΣΣΙΚΗ» ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΠΥΓΜΗΣ: επιμελώς την έθεταν παράμερα, όταν, συνήθως μετά από μεγάλες και ατυχείς περιπέτειές τους, δεν ήταν σε θέση να τις προβάλλουν. Τι ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ μπορεί να προσφέρει η Γερμανία, όταν σήμερα, μέσα στη κρίση, αντί να αναδείξει το πρόσωπο ενός ΗΓΕΤΗ (ρόλο που φιλοδοξεί να παίξει και τρεχόντως τον παίζει) ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ ΤΟΥ, αντίθετα, λειτουργεί, δρα, ΩΣ ΜΙΑ ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΙΚΗ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ 18ΟΥ ή 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ ΑΝ ΟΧΙ ΣΑ ΜΙΑ ΜΕΓΕΝΘΥΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΟΣ ΙΔΙΩΤΗ ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΥ;

Και μάλιστα από τη χώρα εκείνη, που τον προηγούμενο αιώνα, ΑΠΟ ΤΟ 1946 ίσαμε και τη δεκαετία του ’80 με την ενοποίηση των Γερμανιών, διατηρήθηκε ως κρατική οντότητα και με όλες τις διευκολύνσεις για την οικονομική ανάπτυξή της, χωρίς να της βάζουν οι νικητές το μαχαίρι στο λαιμό, ΧΑΡΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ, δηλαδή, χάρη σε αρετές εντελώς ασυμβίβαστες με την ολοκληρωτική ιδεολογία που τις θεωρεί ως απλά χαρακτηριστικά των «αδύνατων», αφού Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ υπερβαίνει τέτοιου είδους «αδυναμίες», ακόμα κι αν ωφελείται απ’ αυτές, αλλά αυτό, δηλαδή η αχαριστία, είναι μια «υπερευαισθησία» που δεν συνάδει με τη φιλοσοφία της ΔΥΝΑΜΗΣ, ιδίως όταν διακυβεύονται παγκόσμια ή διεθνή έστω συμφέροντά της. γιατί τάχα, για να πεταχτώ σε ένα άλλο παράδειγμα, εξωευρωπαϊκό θάπρεπε κανείς να αισθάνεται κάποια ενοχή με το να κηρύξει, έτσι απλά, ένα πόλεμο, π.χ. εναντίον του Ιράκ, προβάλλοντας ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ ΨΕΜΜΑΤΑ (όπως π.χ. κατασκευασμένες εικόνες που «αποδείκνυαν» ότι η χώρα αυτή είχε μυστικά πυρηνικά προγράμματα και πυρηνικές εγκαταστάσεις), ένα πόλεμο με νεκρούς όχι μόνο ιρακινούς μα και αμερικάνους στρατιώτες, όταν το αντίτιμο θα ήταν το να «πετύχεις» να ελέγξεις τα δισεκατομμύρια βαρελιών πετρελαίου που βρίσκονται στο υπέδαφός της, και φυσικά, για να το θέσω όσο πιο ωμά γίνεται, η Αμερική δεν θα έδινε ένα παρά για τις «βαρβαρότητες» του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, αν το Ιράκ ήταν ένας ξερότοπος με μηδέν οικονομικό ενδιαφέρον, ή αν ο Σαντάμ Χουσεΐν, δεν είχε την αφροσύνη να βρίσκεται στη λάθος συμμαχία, κάτι, π.χ., που βλέπουμε στη περίπτωση της Κύπρου, πόσο πολύ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΓΝΗΣΙΑ διαμαρτύρονται οι ΗΠΑ για τη κατοχή της μισής Κύπρου από τη σύμμαχό της Τουρκία, και για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη τελευταία).

Η κρίση που βιώνουμε, η κρίση που διέρχεται η Ευρώπη, σίγουρα μπορεί να μεταβληθεί σε ευκαιρία.

Και η μεγαλύτερη ευκαιρία είναι να ξαναδούμε προσεκτικά, ποιοι μέσα στην ευρωπαρέα μας, είναι πραγματικά εταίροι, και ποιοι παρείσακτοι τοκογλύφοι και επιδρομείς, για να μην αναφερθώ στους ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ «απατεώνες στην οικογένεια του Ευρώ», για να χρησιμοποιήσω τα ίδια τα λόγια κάποιων γερμανικών εντύπων, παρά το γεγονός ότι δεν δέχομαι έτσι, πολύ «άνετα» γενικεύσεις που «λούζουν» έναν ολόκληρο λαό…

Η Ευρώπη δεν πρέπει να ξακάνει τα λάθη του παρελθόντος. Να νομίσει δηλαδή, ότι με κάποιες συνθήκες και κάποιες υπογραφές –και κάποια στραβά μάτια σε κάποιες «πρώιμες» εκδηλώσεις κυριαρχίας σε ορισμένα τμήματα της Ευρώπης- είχε «εξημερώσει» το «θηρίο» του ολοκληρωτισμού. Λάθος! Καμία υπογραφή και καμία συνθήκη δεν αποτρέπει μια επιθυμία η οποία υποκινείται από τις ίδιες τις πολιτισμικές και ιστορικές καταβολές της.

Βεβαίως, δεν ισχυρίζομαι ότι σήμερα το «θηρίο» του ολοκληρωτισμού είναι το ίδιο με εκείνο που παλιότερα αιματοκύλισε την Ευρώπη και τον κόσμο όλο. Όχι! Όμως, από τη στιγμή που προβάλλει το κεφάλι του, δεν χρειάζεται κανείς να το δει να ξεδιπλώνεται στην εντέλεια, για να «δει περί τίνος πρόκειται», διότι τότε είναι που τα πράγματα θα είναι αν όχι πολύ αργά, τουλάχιστον εξαιρετικά δύσκολο και εξαιρετικά επώδυνο να το τιθασεύσει.

Την προοπτική του ολοκληρωτισμού, την πολεμάς στη γένεσή του, ή διαφορετικά, θα υποστείς τις συνέπειες της ολιγωρίας.

Η Γερμανία, είτε θα εξευρωπαϊσθεί με ό,τι αυτό σημαίνει, και σημαίνει ότι τη κουλτούρα π.χ. των Νοτιοευρωπαίων ή των Ανατολικοευρωπαίων δεν θα την εξαλείψει αλλά θα την αποδεχτεί, είτε διαφορετικά, θα πρέπει να περιοριστεί σε όσους επιθυμούν μια «αμιγώς» τευτονική κουλτούρα, εγκαταλείποντας όσους δεν επιθυμούν τέτοιες «αμιγείς» καταστάσεις, και ούτε άλλωστε η Ευρώπη ξεκίνησε το όραμά της για την πολιτική της ένωση στη βάση της ΕΠΙΒΟΛΗΣ μιας «αμιγούς» κουλτούρας, την οποία φυσικά, θα την επέβαλε ο πλέον ισχυρός εταίρος.